Tarımın Ritmi: Ekinlerin Erme Zamanı

Akviran köyünde tarım, doğanın ritmine göre şekillenir. Buğday, arpa, az miktarda çavdar ve hayvan yemi olarak yulaf başlıca ürünlerdir. Her aile, sıvı yağ ve tahin ihtiyacını karşılamak için susam; bakliyat ihtiyacı için ise zeğerek, nohut ve mercimek eker. Hayvanlar için burçak da unutulmaz.

 

Yağışların az olduğu kurak yıllarda haziran ortasında, bol yağışlı ve serin geçen yıllarda ise temmuz başında ekinler ermeye başlar. Bu dönemde köy halkı, ekin işleme hazırlıklarına girişir.

Ekin İşleme: Oraktan Yığına

Ekin biçme süreci “ekin kurtarma” olarak adlandırılır. Oraklar bilenir, ellikler hazırlanır. Ellik, parmakları diken ve saplardan koruyan, sert ağaçtan oyulmuş bir alettir. Sağ elde orak, sol elde ellik ile sabahın ilk ışıklarıyla tarlaya varılır. Kuş sesleriyle karışan ellik şakırtıları, köyün yaz senfonisini oluşturur.

Biçilen ekinler omuzlarda taşınarak “yığın vurma” işlemi yapılır. Yığınlar başar içeriye, kök dışarıya gelecek şekilde dizilir. Bu yoğun çalışma yaklaşık bir ay sürer.

Harman Hazırlığı: Emekle Gelen Dönüşüm

Ekin kurtarıldıktan sonra harman hazırlıkları başlar. Düğen, dirgen, bildenat, ananat, tahta kürek ve atkılar ortaya çıkarılır. Harman yerleri – yüğ, perçinlik, aktaş, belenin tepe gibi çim kaplı alanlar – süpürülüp temizlenir. Saplar at veya öküz arabalarıyla taşınır, “sap vurma” ve “sap çekme” işlemleriyle harman yerine ulaştırılır.

Sabahın sessizliğinde sap çekmeye giden arabaların çan sesleri ve gençlerin söylediği türküler köyün ruhunu yansıtır. “Hay gelinde indim ola yayladan…” ve “Cevizin yaprağı dal arasında…” gibi ezgiler, tepelerden yankılanır.

Harman Döngüsü: Düğenle Dönüp Dane Ayırma

Harman yerine getirilen saplar “sap saçma” yöntemiyle halka şeklinde dizilir. Üzerine düğen getirilir. Düğen, baltayla yontulmuş, çakmak taşlarıyla donatılmış bir harman aletidir. Atlar ve öküzlerle sürülerek sap ezilir, dane başaktan ayrılır. Bu işleme “düğen sürme”, çıkan ürüne ise “malame” denir.

Malame toplanır, “tinas” adı verilen yüksek yığınlar oluşturulur. Hafif rüzgârda “harman savurma” yapılır; dane öne, saman arkaya savrulur. Daneler “çec” haline getirilir, samanlar düzgünce yığılır.

Ürünün Depolanması ve Dinlenme Dönemi

Çec haline gelen daneler çuvallanarak evlere taşınır, samanlar ise hayvanlara yem olarak samanlıklara aktarılır. Bu sürecin tamamına “harman kaldırma” denir. Mahsul verimli ise yüzler güler, değilse düşünceler ağırlaşır.

Ardından susam, zeğerek, mercimek ve nohut hasadı yapılır. Köy halkı dinlenme dönemine girer, bağ ve bostan bozumu ile yıl tamamlanır. Ekim ayı ortalarında yeni yılın ekimi başlar.

 

Makineleşmenin Etkisi ve Göçün Başlangıcı

1950’li yıllarda başlayan sanayileşme ile tarımda makineleşme dönemi başlar. At ve öküzlerin yerini traktörler, orak ve elliklerin yerini biçerdöverler alır. Ancak Akviran’da ufalanmış araziler ve artan nüfus nedeniyle çiftçilikle geçim zorlaşır.

Halk çocuklarını okutmaya yönelir; memuriyet, öğretmenlik, mühendislik gibi meslekler tercih edilir. Okuyamayanlar ise devlet kurumlarında işçi olarak çalışmaya başlar. 1960’lı yıllarda Avrupa’ya işçi göçü başlar. Genç nüfus azalır, tarlalar birkaç makineleşmiş çiftçi tarafından ortak veya icar usulü işletilir.

 Bir Neslin Fedakârlığına Saygı

Geçmiş kuşaklar – babalarımız, analarımız, dedelerimiz – sıcak, soğuk demeden, güneş altında, hayvan gücüyle geçim sağlamak için çile çekmişlerdir. Bugünkü nimetleri görmeden bu dünyadan göçüp gitmişlerdir. Onların emeğiyle bugünlere gelinmiştir. Kabirleri nur içinde olsun.